جنین در حالت عادی به صورت عمودی و در وضعیتی قرار می گیرد که سرش در دهانه رحم و پاها به سمت ناف باشد. اما وضعیت جنین در طول بارداری تغییر کرده و گاهی وارونه می شود. در 95 درصد از بارداری ها بین هفته 32 ام تا 38 ام بارداری سر جنین به سمت دهانه رحم قرار می گیرد.
ولی در بعضی از موارد نیز جنین در هفته 36 بارداری به حالت بریچ یا وارونه باقی می ماند و سر نزدیک به دهانه رحم (بخش پایینی رحم که به کانال واژن وصل می شود) نیست. زایمان در این وضعیت با خطرات و دشواری هایی همراه است. در این مقاله به شما خواهیم گفت، بریچ بودن جنین چه علائم، دلایل و عوارضی دارد. برای دسترسی سریع به تیترها می توانید از فهرست زیر استفاده کنید.
بریچ بودن جنین یعنی چه؟
به گفته دکتر منیژه جوانمرد خوشدل، متخصص و جراح زنان و زایمان، در 3 تا 4 درصد از زایمان ها، جنین در حالت بریچ یا وارونه است. در این حالت، سر از دهانه رحم دور بوده و پاها یا باسن در دهانه رحم قرار دارند. انواع حالت های بریچ جنین عبارت است از:
- بریچ فرانک: باسن جنین در دهانه رحم و پاها به طرف بالا و نزدیک گوش ها قرار می گیرند. این رایج ترین حالت بریچ است که در آن، موقع زایمان اول باسن جنین از رحم خارج می شود.
- بریچ عرضی: جنین به جای حالت عمودی، به صورت افقی در رحم قرار می گیرد.
- بریچ مایل: سر جنین به سمت دهانه رحم بوده ولی به طرف یکی از باسن های مادر چرخیده است.
- بریچ کامل: سر جنین رو به بالا (سمت ناف مادر) و باسن او به سمت دهانه رحم است. در این وضعیت، پاها به داخل شکم جمع شده اند.
- بریچ نا کامل یا پایی: کف پاها به سمت دهانه رحم است و موقع زایمان، اول یکی یا هر دو با هم خارج می شوند.
علائم جنین بریچ
بریچ بودن جنین را پزشک یا ماما می تواند از معاینه فیزیکی شکم مادر متوجه شود. با لمس شکم می توان سفتی سر را در نزدیکی ناف مادر و نرمی باسن را در نزدیکی واژن تشخیص داد. موارد زیر هم از علائم بریچ بودن جنین هستند:
- حساسیت زیردنده ها به لمس
- احساس یک توده نامنظم و نرم در لگن
- شنیدن صدای ضربان قلب جنین در بالای بند ناف
گاهی برای اطمینان از بریچ بودن جنین و حالت بریچ از عکس سونوگرافی هم استفاده می شود.
اگر علائم جنین بریچ دارید، برای زایمان خود می توانید از تخصص و تجربه خانم دکتر منیژه جوانمرد خوشدل، جراح و متخصص زنان و زایمان در زمینه زایمان بریچ بهره مند شوید. جهت کسب اطلاعات بیشتر یا رزرو نوبت قبلی با شماره 77714405-021 تماس بگیرید.
چرا جنین در وضعیت بریچ قرار می گیرد؟
نقص های ساختاری در رحم مثل رحم دوشاخ به جنین فضای کافی برای چرخش نمی دهند و باعث وارونگی جنین می شوند. البته موارد زیر هم می توانند علت بریچ شدن جنین شما باشند:
- مشکلات رحمی مثل شلی و افتادگی، عفونت شدید، اسکار یا فیبروم
- نارس یا کوچک بودن جنین
- بزرگی سر جنین
- جفت سر راهی یا جفت پایین
- کم یا زیاد بودن حجم مایع آمنیوتیک
- بند ناف کوتاه
- بارداری چند قلویی
همچنین به ندرت ممکن است علت بریچ بودن جنین مربوط به اختلالات سیستم عصبی-عضلانی یا اعصاب مرکزی جنین باشد.
چه عواملی خطر بریچ شدن جنین را افزایش می دهند؟
علاوه بر عواملی که در بالا به آن اشاره شد، فاکتورهای زیر می توانند ریسک بریچ شدن جنین را افزایش دهند:
- تجربه زایمان بریچ در گذشته
- سابقه زایمان زودرس
- سیگار کشیدن در دوران بارداری
حتی اگر شما یا همسرتان در وضعیت بریچ متولد شده باشید، ممکن است فرزند شما هم در وضعیت بریچ متولد شود.
آیا بریچ بودن جنین خطرناک است؟
یکی از عوارض بریچ بودن جنین، فشار زیاد به پایین تنه موقع زایمان طبیعی است که می تواند به ران نوزاد صدمه بزند. همچنین موارد زیر از عوارض وضعیت بریچ جنین موقع زایمان هستند:
- احتمال پارگی بند ناف
- زجر جنینی در اثر پیچیدن بند ناف دور گردن جنین و کاهش اکسیژن
- زایمان طولانی و دشوار
- نیاز به انبر فورسپس به دلیل خارج شدن سر در پایان زایمان
- گیر افتادن جنین در کانال زایمانی
همچنین ممکن است مشکلات زایمان بریچ باعث به خطر افتادن جان جنین یا مادر شود. معمولا برای کاهش ریسک زایمان بریچ، زایمان سزارین انجام می شود یا قبل از زایمان، با استفاده از روشهای پزشکی یا طبیعی سعی می شود جنین تا قبل از رسیدن وقت زایمان در رحم بچرخد.
حرکات جنین بریچ چگونه است؟
در یک پنجم از بارداری ها در نیمه دوم بارداری جنین به حالت بریچ قرار می گیرد. اما تا هفته ۳۶ ام بارداری دوباره سر جنین به سمت دهانه رحم می چرخد. اگر تا هفته 36 ام این اتفاق نیفتد، بعد از آن احتمال چرخش جنین به ندرت است و زایمان بریچ در انتظار شماست.
روشهای چرخاندن جنین
برای تشویق جنین بریچ به چرخش می توانید از روشهای طبیعی مثل شنا، ورزش منظم و پیاده روی روزانه استفاده کنید. اما اگر این روشها جواب ندهند، می توانید برای چرخاندن جنین از هفته ۳۲ به بعد از روشهای زیر کمک بگیرید:
استراحت به حالت جنینی
می توانید 15 تا 20 دقیقه در روز به صورت جنینی استراحت کنید. این کار می تواند جنین را تشویق به چرخش و تغییر حالت بریچ کند.
روش سراشیبی
به این روش، چرخش بریچ یا چرخش لگن هم گفته می شود. برای انجام این روش باید روزانه سه بار به مدت 10 تا 15 دقیقه به حالت شیبدار بخوابید (اختلاف ارتفاع باسن و سر باید حدود 45 سانتی متر باشد). این تمرین را بهتر است زمانی انجام دهید که جنین حرکت دارد.
روش CEV
در این روش پزشکان با تجربه، با کمک دارو رحم مادر را آرام می کنند. سپس با نوعی ماساژ عمیق شکمی و با فشار آوردن به شکم مادر و سر جنین، جنین را تشویق به چرخیدن می کنند. در 85 درصد از موارد این روش به خوبی جواب می دهد.
روش خم شدن به جلو
خم شدن به جلو باعث ایجاد نیروی کشش در رحم و آرام شدن عضلات لگن و در نهایت، چرخش جنین در رحم تان می شود. می توانید این تمرین را به شکلهای زیر نیز انجام دهید:
پخش موسیقی
جنین به صداهای پیرامون واکنش نشان می دهد. هر چند از نظر پزشکی اثبات نشده ولی در مواردی پخش کردن موسیقی در ناحیه پایین شکم توانسته باعث چرخش سر جنین از زیر دنده ها به سمت دهانه رحم شود.
زایمان بریچ
زایمان بریچ با توجه به نوع وضعیت بریچ جنین و سلامتی مادر به دو صورت زیر انجام می شود:
زایمان بریچ سزارین
اگر در روز زایمان همچنان جنین در حالت وارونه باشد، پزشک از روش چرخش بریچ (CEV) تحت شرایط زیر استفاده می کند:
- کیسه آب جنینی هنوز پاره نشده باشد
- مادر در مراحل آخر زایمان نباشد
حدود 85% از زایمان های بریچ به روش سزارین انجام می شوند که ایمن ترین روش زایمان برای حالت بریچ بودن جنین است.
زایمان بریچ واژینالی
زمانی پزشک برای زایمان واژینال جنین بریچ اقدام می کند که شرایط زیر را داشته باشید:
- جنین دارای جثه کوچک بوده و در وضعیت بریچ فرانک و در آخرین مراحل زایمان باشد
- لگن مادر کوچک نبوده و مادر سابقه زایمان واژینال داشته باشد
- عدم بروز بیماریهایی مثل دیابت بارداری، فشار خون بالا یا پره اکلامپسی در طول حاملگی
- دستگاه ها، استرس جنین را نشان ندهند
- بارداری دوقلویی که یکی از جنین ها به حالت سفالیک (سر به سمت دهانه رحم) و دیگری به حالت بریچ است.
اگر موقع زایمان طبیعی مشکلاتی مثل کند باز شدن دهانه رحم یا گیر افتادن جنین در کانال زایمانی رخ دهد، ممکن است جراح مجبور به عمل سزارین شود. معمولا زایمان واژینال برای جنین بریچ را کسی انجام می دهد که در این زمینه تجربه زیادی دارد. پس باید موقع انتخاب پزشک به این موضوع دقت کنید.
برای چرخش جنین بریچ و یا انجام زایمان بریچ با سزارین یا زایمان واژینال، شما هم می توانید از تخصص و تجربه خانم دکتر منیژه جوانمرد خوشدل، جراح و متخصص زنان و زایمان در این زمینه بهره مند شوید. جهت کسب اطلاعات بیشتر یا رزرو نوبت قبلی با شماره 77714405-021 تماس بگیرید.
سوالات رایج درباره زایمان بریچ
در اینجا می توانید پاسخ رایج ترین سوالات درباره زایمان بریچ یا وارونه ی نوزاد را بخوانید:
چطور وضعیت بریچ جنین تشخیص داده می شود؟
پزشک با لمس سطح شکم، سونوگرافی یا محل شنیدن صدای ضربان قلب جنین وضعیت بریچ را تشخیص می دهد.
چه زمانی باید زایمان سزارین برای جنین بریچ انجام شود؟
وقتی که نوزاد نارس بوده و سرش بزرگتر از بقیه بدن است یا ضربان قلب جنین نشان دهنده استرس او باشد، زایمان را به صورت سزارین انجام می دهیم.
می توانم زایمان بریچ را طبیعی انجام دهم؟
با توجه به سلامت مادر و اینکه آیا جنین بریچ ناهنجاری دارد یا نه، می توان زایمان واژینال را انجام داد. اما سزارین برای شما و جنین تان روش امن تری است.
آیا جنین بریچ سالم است؟
بریچ بودن، جنین را در وضعیتی قرار می دهد که زایمان را دشوار می کند اما این حالت باعث ایجاد ناهنجاری یا مشکل خاصی برای جنین نمی شود.
زایمان طبیعی برای جنین بریچ در چه شرایطی ممنوع است؟
برای بریچ ناکامل، بزرگی یا کوچکی بیش از حد جنین و در موارد جفت سرراهی نباید زایمان واژینال انجام شود. همچنین زایمان طبیعی برای زنانی که پره اکلامپسی و یا لگن کوچک دارند ممنوع است.
اگر شما هم سوالی درباره علل، علائم و عوارض وضعیت وارونه یا بریچ جنین دارید، در بخش نظرات این مقاله آنها را با ما در میان بگذارید.
