آندومتریوز نوعی اختلال غالباً دردناک است که در آن پوشش رحم، به نام آندومتر، از رحم فراتر می رود. معمولاً آندومتریوز روی تخمدان ها، لوله های فالوپ، و بافت دیواره لگن اثر می گذارد. رشد آندومتر به همان روشی که در قاعدگی رخ می دهد، متوقف شده و خونریزی می کند. هر بافت باقی مانده ای از آن ممکن است به دام بیفتد و باعث تحریک و ایجاد چسبندگی شود. تشخیص درست برای درمان به موقع و مؤثر آندومتریوز ضروری است. راههای تشخیص آندومتریوز معمولا شامل بررسی علایم بیماری آندومتریوز در زنان، معاینه فیزیکی و ترکیبی از آزمایش ها و تصاویر پزشکی برای شناسایی چسبندگی و ضایعات بیماری است. سپس وضعیت شما با توجه به شدت بیماری برای شروع دوره درمان مرحله بندی می شود. در این مقاله به راههای تشخیص آندومتریوز پرداخته خواهد شد. برای دسترسی به پاسخ سوالات خود می‌توانید از فهرست زیر استفاده کنید.
تشخیص آندومتریوز
اگرچه نشانه های بیماری آندومتریوز (درد و خونریزی و غیره ) ممکن است قابل توجه و شدید باشند، اما تشخیص بیماری اغلب چالش برانگیز است. علت این امر آن است که درد و خونریزی در اثر بسیاری بیماری های دیگر نیز ممکن است رخ دهد که برخی از آن ها با آندومتریوز همبستگی دارند. یک زن مبتلا به آندومتریوز ممکن است سندرم های درد دیگری مانند سندرم مثانه دردناک، سندرم روده تحریک پذیر، یا سندرم درد اسکلتی-عضلانی ( فیبرومیالژیا ) را نیز داشته باشد. همه این سندرم ها علایم مشابه با نشانه های بیماری آندومتریوز دارند.
وسعت ضایعه لزوماً منجر به شدت گرفتن علایم آندرومتریوز نمی شود. برخی از زنان ممکن است علایم شدیدی داشته باشند اما هیچ اثری از ضایعه در آنها نباشد. درحالی که برخی زنان ضایعات بسیار وسیعی دارند اما هیچ علایمی بروز نمی دهند. این تنوع گسترده علایم آندرومتریوز می تواند منجر به تشخیص نادرست و تأخیر در درمان شود. طبق بررسی های انجام شده زمان بین شروع اولین علایم آندرومتریوز تا تشخیص آندومتریوز، کمتر از 4 تا 7 سال نیست. این موانع سبب شده برخی از کارشناسان خواستار تغییر نحوه تعریف آندومتریوز شوند. آنها بر این عقیده هستند که علاوه بر تشخیص بر اساس بافت شناسی (خصوصیات میکروسکوپی ) باید تأکید بیشتری بر تشخیص بر اساس وجود علایم شود. در نتیجه کمتر وجود یا عدم وجود ضایعات مورد توجه قرار گیرد.
تشخیص آندومتریوز در خانه
هیچ آزمایش خانگی یا خودمعاینه گری وجود ندارد که بتواند آندومتریوز را تشخیص دهد. با این حال، آگاهی از علایم و نشانه های آندومتریوز و نحوه اطلاع رسانی آن ها به پزشک، می تواند شانس تشخیص صحیح را افزایش دهد. یکی از چالش های تشخیص آندومتریوز، عادی سازی علایم آندومتریوز نه تنها توسط پزشکان بلکه توسط خود زنان است. از آنجا که علایم اندرومتریوز به طور معمول همزمان با قاعدگی اتفاق می افتد، زنان معمولاً به آنها توجه نمی کنند و فکر می کنند دچار یک قاعدگی شدید (سنگین) شده اند. بنابراین تا ماه ها یا حتی سال ها بعد از بروز علایم آن ها را بررسی نمی کنند.
این حقیقت که علایم آندومتریوز همزمان با قاعدگی رخ می دهد، یک علامت هشدار دهنده برای احتمال وجود این بیماری است. اگرچه درد و خونریزی می تواند خارج از قاعدگی نیز رخ دهد، اما معمولاً همین طبیعت چرخه ای آندومتریوز است که این اختلال را مشخص می کند. سایر علایم آندومتریوز که باید به آنها توجه کنید، شامل موارد زیر است:
درد مزمن لگن که به قاعدگی مرتبط نباشد: این درد می تواند خودبخودی یا در پاسخ به محرک هایی که معمولاً غیر دردناک هستند ( مانند رابطه جنسی یا قرار دادن تامپون) اتفاق بیفتد.
خونریزی بین قاعدگی ها: هرگز نباید آنرا طبیعی درنظر گرفت. ممکن است ادرار دردناک (دیسوریا) و لخته خون نیز با این علایم همراه باشند.
داشتن سندرم های درد دیگر: سندرومهای دردی مانند سندرم روده تحریک پذیر و میگرن ممکن است احتمال آندومتریوز را افزایش دهند. 20 درصد زنان مبتلا به آندومتریوز دارای سندرم های درد دیگری نیز هستند.
دفع دردناک مدفوع: این درد در صورت نفوذ بافت های آندومتر به روده رخ می دهد.
تسکین نیافتن درد با داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن: این یکی دیگر از نشانه های بیماری آندرومتریوز است. با اینکه داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی درد و ناراحتی قاعدگی را کاهش می دهند، اما معمولاً برای کاهش درد ناشی از آندومتریوز کافی نیستند.
حتی اگر علایم شما آشکار یا پایدار نیستند، باید آنها را به پزشک خود اطلاع دهید. اگر علایم آندومتریوز خود را نادیده بگیرید، پزشک هم احتمالاً همین کار را خواهد کرد. به هر نگرانی که دارید، هر چند کوچک رسیدگی کنید و از سلامت خود مطمین شوید. اگر پزشک شما علایم را نادیده می گیرد یا به شما گوش نمی دهد، حتماً به یک پزشک متخصص زنان دیگر مراجعه کنید.
با مشاهده علائم مشکوک به آندرومتریوز می توانید برای تشخیص بیماری آندومتریوز از تخصص خانم دکتر منیژه جوانمرد خوشدل، جراح و متخصص زنان و زایمان بهره مند شوید. جهت دریافت وقت ویزیت می توانید با شماره 77714405-021 تماس حاصل فرمایید.
راههای تشخیص آندومتریوز
پزشک متخصص برای تشخیص آندومتریوز ممکن است از روشهای زیر استفاده کند:
تشخیص آندومتریوز با معاینه
بررسی های پزشک معمولا با بررسی علایم، تاریخچه پزشکی، و عوامل ریسک آندومتریوز آغاز می شود. او برای معاینه لگن از شما درخواست می کند از کمر به پایین برهنه شوید. این بررسی در قسمت لگن انجام می شود اما ممکن است شامل معاینه قسمت پایینی شکم و معاینه رکتوواژینال نیز باشد. این معاینه معمولاً با دو دست انجام می شود. به این صورت که بافت خارجی با یک دست لمس شده با دست دیگر داخل واژن بررسی می شود. با این روش پزشک شما می تواند برآمدگی ها، ضخیم شدن رباط ها، یا حساسیت بیش از حد ( هایپر آلرژی) را که از علایم آندومتریوز هستند، شناسایی کند. از دیگر علایم شایع آندومتریوز، “لگن منجمد” ( به دلیل ایجاد زخم های بیش از حد در اطراف رباط های لگن ) و “رحم ثابت” ( که در آن رحم با لمس شدن آزادانه حرکت نمی کند) است.
ممکن است پزشک با استفاده از یک اسپکولوم درون واژن را مشاهده کند. در بعضی موارد، معاینه اسپکولوم می تواند رشد بیش از حد بافت یا “دهانه رحم جابجا شده” ( که در آن محل دهانه رحم به دلیل وجود زخم ها، تغییر می کند) را نشان دهد. طور کلی معاینه با اسپکولوم به ندرت مفید است. زیرا علایم دیداری آندومتریوز معمولاً در مراحل پیشرفته بیماری قابل تشخیص هستند. معاینه لگنی برای تشخیص آندومتریوز نیز فقط حدودی قابل اطمینان است. 47 درصد از زنان مبتلا به آندومتریوز در معاینه لگنی کاملاً طبیعی دیده می شوند. هنگامی که پریود هستید یا علایمی را نشان می دهید معاینه لگن معتبرتر خواهد بود.
از آنجا که دانستن علائم این بیماری در تشخیص آن بسیار مهم و ضروری است مقاله ویژه ای با عنوان علائم بیماری آندومتریوز در زنان برای شما عزیزان نوشته ایم که خواندن آن لازم و ضروری است.
تشخیص آندومتریوز با آزمایش
آزمایش تشخیص اندومتریوز ممکن است با یک تست آزمایشگاهی به نام ضد ژن سرطان انجام شود. معمولاً از آزمایش CA-125 در موارد مشکوک به سرطان تخمدان استفاده می شود. اما این آزمایش می تواند سایر بیماری های دستگاه تناسلی زنان مانند آندومتریوز، فیبروم رحمی، تومورهای خوش خیم، سرطان آندومتر و سرطان لوله های فالوپ را نیز نشان دهد. آزمایش آندومتریوز با CA-125 در مراحل پیشرفته آندرومتریوز دقیق ترین نتیجه را می دهد. با این حال آزمایش CA-125 برای تشخیص قطعی بیماری استفاده نمی شود. معمولاً در صورتی که علایم و معاینه لگنی، احتمال وجود آندومتریوز را بدهد، این آزمایش نیز انجام می شود. نتیجه آزمایش آندومتریوز به پزشک در تصمیم گیری برای نیاز به بررسی های تهاجمی با عمل جراحی کمک می کند.
بیشتر بخوانید: دکتر خوب برای درمان آندومتریوز
تشخیص آندرومتریوز با تصویر برداری
اگر فرد به شدت مشکوک به آندومتریوز باشد اما ضایعات، به دلیل عمق زیاد، توسط معاینه لگن قابل مشاهده نباشند، ممکن است پزشک دستور تصویر برداری دهد. 3 آزمایش تصویر برداری که معمولاً برای تشخیص آندومتریوز استفاده می شوند شامل سونوگرافی، MRI و سی تی اسکن است.
تشخیص آندومتریوز در سونوگرافی
اولتراسوند فناوری است که در آن امواج صوتی، تصاویر دقیق و با جزییاتی ایجاد می کنند. برای تصویر برداری از اندام های تولید مثل شما، وسیله ای به نام مبدل روی شکم فشار داده شده یا وارد واژن می شود (سونوگرافی ترانس واژینال). تشخیص اندومتریوز با سونوگرافی می تواند ضخیم شدن غیر عادی بافت ها، کیست اندومتریوما ( توده های کیست مانند در تخمدان ) و ضایعات و برآمدگی های عمیق را نشان داد. بعلاوه یکی از راههای تشخیص کیست شکلاتی در تخمدان که اغلب زنان ممکن است بهمراه آندومتریوز به آن دچار باشند آزمایش سونوگرافی است.
تشخیص آندومتریوز با ام آر آی (MRI)
این نوعی فناوری است که با استفاده از امواج مغناطیسی و رادیویی تصاویر بسیار دقیقی از بافت های نرم،ایجاد می کند. MRI از سونوگرافی دقیق تر اما بسیار گرانتر است. اگر به شدت، مشکوک به آندومتریوز باشید برایتان MRI تجویز می شود. اما هیچ روش بدون جراحی دیگری قادر به تأیید تشخیص نیست.
تشخیص آندومتریوز با سی تی اسکن
سی تی اسکن نوعی اشعه X است. یک کامپیوتر برش های مقطعی از اندام شما ارائه می دهد تا تصاویر سه بعدی ایجاد کند. این روش برای تشخیص آندومتریوز مفید نیست اما اگر کلیه یا مجرای ادرار (لوله ای که از طریق آن ادرار از بدن خارج می شود) درگیر شوند، این تصویر برداری انجام می شود.
لاپاروسکوپی
ممکن است پزشک برای تشخیص آندومتریوز از روشهای جراحی استفاده کند. لاپاروسکوپی یک عمل جراحی است. در این روش یک اسکوپ فیبرنوری برای مشاهده اندام های داخلی وارد بدن می شود. این بهترین روش تشخیص آندومتریوز است و امکان مشاهده مستقیم رشد بیش از حد بافت را فراهم می کند. عمل لاپاراسکوپی با بیهوشی عمومی و در بیمارستان انجام می شود.
در این جراحی یک برش کوچک در نزدیکی ناف ایجاد شده و از طریق آن گاز دی اسید کربن برای باد کردن شکم تزریق می شود. سپس یک لاراسکوپ باریک و سبک برای مشاهده اندامهای داخلی روی مونیتور وارد بدن می شود. زمانی که آزمایش به پایان رسید، لاراسکوپ خارج شده و برش را بخیه می زنند. گاهی اوقات لاراسکوپی می تواند به صورت سرپایی انجام شود.
بسته به اینکه میزان رشد آندومتر چقدر باشد، ممکن است جراح نتواند فقط با مشاهده، آنتومتریوز را تأیید کند. در بسیاری از موارد، بیوپسی انجام می شود. به این صورت که بخشی از بافت بریده و به منظور ارزیابی میکروسکوپی به آزمایشگاه ارسال می شود. 16 درصد از زنانی که هیچ علایمی از آندومتریوز در عمل لاراسکوپی شان مشاهده نشده بود، اما با انجام بیوپسی ابتلای آنها به آندومتریوز تأیید شد.
بیشتر بخوانید: آندومتریوز چگونه درمان می شود؟
مراحل بیماری آندومتریوز
هنگامی که آندومتریوز به طور قطعی تشخیص داده شد، به منظور تعیین درمان مناسب، بیماری مرحله بندی می شود. آندومتریوز با معاینه لگنی یا تصوربرداری به تنهایی، قابل مرحله بندی نیست و لاراسکوپی برای تعیین مرحله بیماری لازم است. مراحل بیماری آندومتریوز بر اساس تعداد، اندازه، محل و شدت ضایعه، چسبندگی ها و کیست ها ، به 4 مرحله تقسیم بندی می شوند. این مرحله بندی ها به شرح زیر هستند:
مرحله 1: نشان دهنده حداقل علایم قابل مشاهده از آندومتریوز به همراه چند ضایعه سطحی است.
مرحله 2: نشان دهنده بیماری خفیف با ضایعات عمیقتر است.
مرحله 3: نشان دهنده آندومتریوز متوسط همراه با تعداد زیادی ضایعات عمیق، کیست های کوچک در یک یا هر دو تخمدان و وجود چسبندگی است.
مرحله 4: نوع شدید بیماری همراه با ضایعات عمیق، کیست های بزرگ در یک یا هر دو تخمدان و چسبندگی های متعدد است.
این مرحله بندی به هیچ وجه با وجود یا شدت علایم ارتباط ندارد و فقط به منظور اطمینان از درمان درست مورد استفاده قرار می گیرد. می توان از لاپاراسکوپی برای جراحی آندومتریوز یا نظارت بر پاسخ به درمان پس از جراحی، استفاده کرد.
برای تشخیص بیماری آندومتریوز می توانید از تخصص خانم دکتر منیژه جوانمرد خوشدل، جراح و متخصص زنان و زایمان بهره مند شوید. جهت دریافت وقت ویزیت می توانید با شماره 77714405-021 تماس حاصل فرمایید.
تشخیص افتراقی
در نگاه اول، علایم آندومتریوز می تواند به آسانی با علایم بیماری های دیگر اشتباه گرفته شود. در عین حال، آندومتریوز عجیب نیست که همراه با دیگر بیماری های زنان و زایمان، ادراری و گوارشی اتفاق بیفتد که هر کدام به درمان های مختلفی نیاز دارند. برای اطمینان از تشخیص درست، ممکن است پزشک آزمایش های دیگری مانند تست پاپ اسمیر و تست بارداری را تجویز کند. این امر به ویژه زمانی صادق است که نتایج آزمایش های مقدماتی قطعی نباشد. پزشک ممکن است از شما بخواهد شرایط زیر را در کنار علایم دیگر بررسی کنید:
بیماری التهاب لگن
بیماری التهاب لگن یک عفونت دستگاه تولیدمثل زنان است. این بیماری معمولاً شامل یک باکتری مقاربتی (مانند سوزاک یا کلامیدیا) است که از واژن به رحم، لوله های فالوپ یا تخمدان ها منتقل شده است. تشخیص بیماری التهاب لگن اغلب با کشت باکتریایی ترشحات رحم مورد تأیید است.
کیست تخمدان
کیست غیر سرطانی به دلایل مختلفی از جمله تنبلی تخمدان ایجاد می شود. می توان با استفاده از سونوگرافی درون واژنی یا لاپاراسکوپی و بیوپسی تفاوت آن را با آندومتریوز تشخیص داد.
بیشتر بخوانید: علائم دفع کیست تخمدان
سندرم روده تحریک پذیر
این سندروم با اسهال، یبوست و گرفتگی شکم مشخص می شود. تشخیص این سندرم معمولاً بر اساس عدم وجود نشانه های بیماری آندومتریوز در سونوگرافی، MRI یا لاپاروسکوپی است.
سندرم مثانه دردناک
یک بیماری مزمن مثانه است که باعث درد و فشار در ناحیه مثانه می شود. معمولاً این بیماری با استفاده از آندوسکوپی مثانه (سیستوسکوپی) از آندومتریوز متمایز می شود.
آدنومیوز
بیماری است که در آن آندومتریوم به دیواره رحم حمله کرده و به آن نفوذ می کند. این بیماری معمولاً توسط MRI تمایز داده می شود و غالباً همراه با آندومتریوز اتفاق می افتد.
فیبروم رحم
فیبروم رحمی رشد غیر سرطانی در رحم است که غالباً در سال های زایمان ظاهر می شوند. این شرایط خطر ابتلا به سرطان رحم را افزایش نمی دهد. ماهیت فیبری این رشدها به گونه ای است که معمولاً با سونوگرافی درون واژنی می توان آن ها را تشخیص داد.
سرطان تخمدان
معمولاً زمانی که بشدت بدخیم باشد، علایم دارد. علایم این بیماری ممکن است شامل کمبود اشتها، افزایش ابعاد شکم، یبوست، تکرر ادرار و خستگی مزمن باشد. سونوگرافی درون واژنی با آزمایش خون CA-125 می تواند به تمایز سرطان تخمدان از آندومتریوز کمک کند.
سخن آخر
آندومتریوز از جمله بیماری هایی است که زنان در دوران زندگی خود ممکن است به آن مبتلا شوند. همانطور که گفته شد راههایی وجود دارد که این بیماری زود تشخیص داده شود. شما می توانید با مشاهده برخی از علائم آندومتریوز سریعا به پزشک مراجعه کنید تا پزشک بعد از بررسی های اولیه و تشخیص زودهنگام، بیماری را درمان کند. بعلاوه روشهای مختلفی هم وجود دارد که در تشخیص آندومتریوز موثر هستند که در مقاله توضیحاتی درمورد هر یک از آنها دادیم. به یاد داشته باشید که ممکن است علائم آندومتریوز با بیماری های دیگر اشتباه گرفته شود در نتیجه پزشک آزمایش هایی مثل تست پاپ اسمیر و تست بارداری را تجویز می کند.
امیدواریم در این مقاله به تمامی سوالات شما درمورد تشخیص بیماری آندومتریوز جواب داده باشیم اما اگر سوال یا ابهامی در این مورد داشتید در بخش نظرات زیر همین مقاله از ما بپرسید. پاسخگوی سوالات شما عزیزان هستیم.
