سن ابتلا به سرطان دهانه رحم و علائم هشدار دهنده آن

رحم یک اندام بطری مانند است که در پایین لگن زنان قرار دارد. دهانه رحم (سرویکس) که شبیه دهانه بطری به نظر می رسد، به طول 4 سانتی متر در انتهای رحم قرار دارد. اگرچه بیشترین قسمت رحم در لگن قرار گرفته است، اما 2 سانتی متر انتهاییِ دهانه رحم در واژن قرار دارد، یعنی واژن توسط سرویکس به رحم متصل می شود. کانال درون سرویکس که کانال اندوسرویکال نامیده می شود، به حفره رحمی متصل است. در این مقاله در مورد سن ابتلا به سرطان دهانه رحم، علائم هشدار دهنده سرطان دهانه رحم، پیشگیری از این سرطان صحبت می کنیم و در این مورد بحث خواهیم کرد که از کجا بفهمیم سرطان رحم داریم. با ما همراه باشید.

سرطان دهانه رحم چیست؟

سرطان دهانه رحم زمانی رخ می دهد که سلول های سطح دهانه رحم به طور غیر طبیعی رشد کرده و به سایر بافت ‌ها یا اندام ‌های بدن حمله کنند. سرطان دهانه رحم در مراحل اولیه، معمولا بدون علامت است و با پیشرفت سرطان ممکن است علائمی مانند خونریزی غیر طبیعی واژن داشته باشد. خونریزی غیر طبیعی واژن، خونریزی است که بین دوره های پریود، خونریزی واژن هنگام یا بعد از رابطه جنسی و یا بعد از یائسگی رخ می دهد. علائم احتمالی دیگر شامل احساس درد هنگام مقاربت و ترشحات واژینالی هستند.

علل ابتلا به سرطان دهانه رحم

سرطان دهانه رحم با تغییرات غیر طبیعی در بافت دهانه رحم شروع می شود. عفونت ناشی از ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) را می توان به عنوان علت بروز تمام سرطان های دهانه رحم معرفی کرد. سایر عوامل خطرناک شناخته شده برای سرطان دهانه رحم عبارتند از فعالیت جنسی زودهنگام، شرکای جنسی متعدد، سیگار کشیدن، عفونت HIV، سیستم ایمنی ضعیف و مصرف داروهای ضد بارداری خوراکی (قرص های ضد بارداری).

1- ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)، ویروسی است که انواع مختلف آن باعث ایجاد زگیلهای پوستی، زگیلهای تناسلی و سایر اختلالات غیر طبیعی در پوست و سطح بدن می شوند. مشخص شده است که انواع پرخطر HPV باعث بروز بسیاری از تغییرات سلولهای دهانه رحم شده که ممکن است در نهایت به سرطان منجر شوند.

2- ویروس HPV می تواند از طریق رابطه جنسی منتقل شود، بنابراین آغاز فعالیت جنسی در سنین پایین و داشتن شرکای جنسی متعدد به عنوان عوامل خطر ایجاد کننده ضایعات دهانه رحم شناخته شده‌ اند که ممکن است به سرطان منجر شوند.

3- سیگار کشیدن یکی دیگر از عوامل خطر بروز سرطان دهانه رحم است. تاثیر مواد شیمیایی موجود در دود سیگار بر سلولهای دهانه رحم باعث تغییرات پیش سرطانی می ‌شود که ممکن است با گذشت زمان به سرطان منجر شود.

4- داروهای ضد بارداری خوراکی (قرص ضد بارداری) می توانند خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم را افزایش دهند، مخصوصا اگر مدت زمان استفاده از این داروها بیشتر از 5 سال باشد.

5- میزان ابتلا به سرطان دهانه رحم در زنانی که سیستم ایمنی بدن آنها ضعیف شده است، مانند زنان آلوده به ویروس ایدز (HIV)، بالاتر است.

6- احتمال بروز سرطان آدنوکارسینوم دهانه رحم در زنان دارای اضافه وزن بیشتر است.

7- ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺧﺎﻧﻮادﮔﯽ ابتلا به سرطان دهانه رحم، خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم را افزایش می دهد.

بیشتر بخوانید: آیا پریود نامنظم خطرناک است؟

علائم سرطان دهانه رحم

علائم و نشانه های ابتلا به سرطان دهانه رحم ـ همانند بسیاری از سرطانها ـ ممکن است تا مراحل پیشرفته این سرطان مشاهده نشوند.

1- سرطان دهانه رحم معمولاً باعث ایجاد درد نمی شود، اگرچه ممکن است مراحل بسیار پیشرفته بیماری با درد همراه باشد.

2- شایعترین علامت این بیماری، خونریزی غیر طبیعی واژن یا لکه بینی است. این خونریزی به هر گونه خونریزی از واژن در زمانی غیر از دوران قاعدگی اشاره دارد.

3- سرطان دهانه رحم ممکن است به علت درد لبه های واژن و تورم آن که با اسپاسم و درد شدید واژن همراه است، خود را نشان دهد.

4- ترشحات غیر طبیعی واژن نیز ممکن است به دلیل ابتلا به سرطان دهانه رحم مشاهده شوند.

5- خونریزی واژینال یا لکه بینی بعد از یائسگی هرگز طبیعی نیست. اگر یائسه شده اید ولی خونریزی واژینال دارید، باید هر چه سریعتر به پزشک مراجعه کنید.

6- خونریزی سنگین در طی پریود یا خونریزی مکرر بین دو پریود باید توسط پزشک مورد بررسی قرار گیرد.

7- لکه بینی بعد از رابطه جنسی باید توسط پزشک بررسی شود.

8- در صورت خونریزی واژینال همراه با ضعف یا بی حالی یا احساس سرگیجه یا غش کردن باید به بخش اوراژنس بیمارستان مراجعه کنید.

بیشتر بخوانید: آیا لکه بینی در بارداری خطرناک است؟

اگر شما هم لکه بینی دارید یا یکی از علائم بالا را در خود دارید، ما به شما خانم دکتر جوانمرد را پیشنهاد می کنیم. دکتر جوانمرد با داشتن سالها سابقه در زمینه جراحی و درمان بیماری های زنان، می توانند به بهترین نحو بیماری شما را درمان کنند. جهت کسب اطلاعات بیشتر با شماره 77714405-021 تماس بگیرید.

برای درمان سرطان دهانه رحم باید به چه متخصصی مراجعه کرد؟

برای تشخیص سرطان دهانه رحم باید به متخصصان زنان و زایمان مراجعه کنید. انکولوژیست های زنان، متخصصان جراحی هستند که  برای تشخیص و درمان سرطان های زنان از جمله سرطان دهانه رحم آموزش دیده اند.

تشخیص سرطان دهانه رحم

همانند تمام سرطان‌ها، تشخیص زودهنگام سرطان دهانه رحم برای درمان و معالجه موفق این بیماری، حیاتی است. به نظر می رسد که درمان تغییرات پیش سرطانی که فقط بخش کوچکی از دهانه رحم را درگیر می کنند، موفق‌تر از درمان سرطان‌ است.
استفاده گسترده از تست پاپ اسمیر را می توان به عنوان مهمترین پیشرفت در تشخیص زودهنگام سرطان دهانه رحم معرفی کرد:

1- سلولهای سطح دهانه رحم بر روی یک اسلاید جمع آوری شده و مورد بررسی قرار می گیرند. مشاهده هرگونه ناهنجاری در تست پاپ اسمیر به معنای ضرورت انجام ارزیابی بیشتر است.

2- از سن 21 سالگی، زنان باید تست پاپ اسمیر را هر سه سال یک بار انجام دهند.

3- زنان بین 30 تا 65 سال، باید هر 5 سال یک بار آزمایش تست پاپیلومای انسانی (HPV) و تست پاپ اسمیر را به طور همزمان انجام دهند یا هر 3 سال یکبار تست پاپ اسمیر را تکرار کنند.

4- آزمایش HPV برای زنان در دهه 20 سالگی بسیار بحث برانگیز است، زیرا بسیار رایج است اما انجام این آزمایش معمولا هنگامی توصیه می شود که تست پاپ اسمیر این گروه سنی غیر طبیعی باشد.

برای تشخیص سرطان دهانه رحم باید نمونه برداشته شده از بافت دهانه رحم (به نام بیوپسی)، زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار گیرد.

• می توان این نمونه بافت را به روش های مختلفی همچون روش عمل کورتاژ تشخیصی از دهانه رحم جدا کرد.

کولپوسکوپی روشی مشابه معاینه لگن است.

• در این معاینه از یک نوع میکروسکوپ به نام کولپوسکوپ برای بررسی دهانه رحم استفاده می شود. کل ناحیه دهانه رحم با یک رنگ بی ضرر رنگ آمیزی می شود تا سلول های غیر طبیعی به آسانی مشاهده شوند.
• با استفاده از کولپوسکوپ و مشاهده دهانه رحم تحت بزرگنمایی 8 تا 10 برابر می توان هر گونه بافت غیر طبیعی که ممکن است به بیوپسی نیاز داشته باشد را آسان تر شناسایی کرد.
• این روش معمولاً در مطب پزشک متخصص زنان انجام می شود.
• ناهنجاری های مشاهده شده ممکن است اولین نشانه از تغییرات تدریجی باشند که می توانند به سرطان منجر شوند.

در بعضی از موارد، برای ارزیابی کامل سرطان تهاجمی دهانه رحم به بیوپسی بزرگتری نیاز است.

• نمونه برداری از بافت دهانه رحم در روش برش الكتريكي با حلقه (LEEP) با استفاده از یک حلقه سیمی برقدار انجام می شود.
• این روش را می توان در مطب پزشک متخصص زنان انجام داد.

بیوپسی مخروطی یا کونیزاسیون در اتاق عمل تحت بیهوشی انجام می‌شود.

• در این روش، یک نمونه کوچک و مخروطی شکل از بافت دهانه رحم برای معاینه برداشته می شود.
• با استفاده از روشهای بیوپسی مخروطی، همانند LEEP، می توان به نمونه بافت هایی دست یافت که تعیین نوع سلول ها و میزان گسترش آنها در نواحی مهم به طور کامل امکان پذیر است.

تشخیص به موقع و زودهنگام سرطان دهانه رحم، مهمترین عامل در درمان این بیماری است. بر همین اساس ما به شما خانم دکتر جوانمرد خوشدل (متخصص زنان و زایمان) را پیشنهاد می کنیم. جهت کسب اطلاعات بیشتر و دریافت وقت ویزیت با شماره 77714405-021 تماس بگیرید.

بیشتر بخوانید: رابطه بین زگیل تناسلی و سرطان دهانه رحم

مراحل سرطان دهانه رحم

سرطان دهانه رحم شامل چند مرحله می باشد که در ادامه به آنها می پردازیم.

تغییرات پیش سرطانی

در طول سالها از اصطلاحات مختلفی برای اشاره به تغییرات غیر طبیعی سلولهای سطح دهانه رحم استفاده شده است. این تغییرات امروزه ضایعات سنگفرشی اپیتلیالی (SIL) نامیده می شوند. تغییرات در این سلول ها را می توان به دو دسته تقسیم کرد:

1- SIL درجه پایین یا LSIL که نشان دهنده تغییرات اولیه و نامحسوس در اندازه و شکل سلولهای سطح دهانه رحم است:

• این ضایعات ممکن است خود به خود برطرف شوند، اما با گذشت زمان، ممکن است غیرطبیعی تر و در نهایت به یک ضایعه درجه بالا تبدیل شوند.
• SIL درجه پایین، “دیسپلازی خفیف” یا “نئوپلازی داخل اپی‌تلیالی دهانه رحم درجه 1” (CIN 1) نیز نامیده می شود.
• این تغییرات اولیه در دهانه رحم اغلب در زنان 25 تا 35 ساله مشاهده می شوند، اما ممکن است در هر سنی رخ دهند.

2- SIL درجه بالا یا HSIL که نشان دهنده تعداد زیادی از سلولهای پیش سرطانی هستند که بسیار متفاوت از سلولهای طبیعی به نظر می رسند.

• همانند SIL درجه پایین، این تغییرات پیش سرطانی تنها شامل سلولهای قرار گرفته بر روی سطح دهانه رحم هستند.
• این ضایعات، دیسپلازی متوسط یا شدید (CIN 2 یا CIN 3) یا “کارسینوم درجا” نیز نامیده می شوند.
• این ضایعات بیشتر در زنان 30 تا 40 ساله ایجاد می شود اما ممکن است در هر سنی رخ دهد.
• سلول های پیش سرطانی، حتی ضایعات درجه بالا، معمولاً ماه ها یا سال‌ها به سلولهای سرطانی تبدیل نمی‌شوند و به لایه‌ های عمیق‌ تر دهانه رحم حمله نمی‌کنند.

در صورت بی اطلاعی از نحوه گزارش دهی تست پاپ اسمیر، باید از پزشک متخصص خود بپرسید. همچنین می توانید مقاله تفسیر جواب آزمایش پاپ اسمیر را هم در سایت مطالعه بفرمایید.

سرطان تهاجمی

این بیماری در صورتی سرطان دهانه رحم یا سرطان دهانه رحم تهاجمی نامیده می‌شود که سلولهای غیرطبیعی در قسمت‌های عمیق‌تری در داخل دهانه رحم یا سایر بافتها یا اندامها انتشار یابند. سرطان دهانه رحم بیشتر در زنان بالای ۴۰ سال رخ می‌دهد.
اگر نتایج بیوپسی نشان دهنده سرطان تهاجمی باشد، مجموعه‌ای از آزمایشات انجام خواهند شد تا مشخص شود که آیا سرطان گسترش‌ یافته است یا خیر و میزان گسترش بیماری تا چه حدی است. مرحله بندی سرطان به میزان گسترش سرطان اشاره دارد.

• برای بررسی گسترش سرطان به ریه‌ها از رادیوگرافی قفسه سینه استفاده می شود.
• به کمک آزمایش خون می توان نشان داد که آیا کبد درگیر شده است یا خیر. اگر نتایج قطعی نباشند، ممکن است سي تي اسكن (CT) انجام شود.
• از تصاویر اشعه ایکس تخصصی یا سی تی اسکن می توان برای دیدن مثانه و سایر اندامها استفاده کرد.
• گاهی اوقات، واژن و مقعد (رکتوم) نیز معاینه می شوند.
• برای ارزیابی صحیح بیماران مبتلا به سرطان دهانه رحم ممکن است انجام MRI ضروری باشد.

این آزمایشات برای “مرحله بندی” سرطان انجام می شوند.

• پزشکان می‌توانند با مشخص شدن میزان گسترش سرطان، در مورد احتمال بهبود بیمار و نوع درمان مورد نیاز تصمیم بگیرند.
• سرطان دهانه رحم شامل مرحله صفر (ابتدایی ترین و کمترین میزان شدت) تا مرحله چهار (بیماری متاستاتیک، پیشرفته و شدیدترین) است.
• مرحله بندی براساس اندازه و عمق ضایعه سرطانی و همچنین میزان گسترش آن تعیین می شود.

پیشگیری از ابتلا به سرطان سرویکس

نکته مهم برای پیشگیری از ابتلا به سرطان مهاجم دهانه رحم، شناسایی هرگونه تغییرات اولیه سلولی است، قبل از اینکه به سرطان تبدیل شوند. معاینات منظم لگن و پاپ اسمیر بهترین روش برای این کار است. فواصل زمانی موردنیاز برای تکرار معاینات لگن و تست پاپ اسمیر به وضعیت فردی شما بستگی دارد.

• زنان بین سنین 21 تا 30 سال باید هر سه سال یکبار تست پاپ اسمیر را انجام دهند.
• زنان بالای 30 سال می توانند هر 5 سال یکبار به طور همزمان آزمایش HPV و تست پاپ اسمیر را انجام دهند یا تست پاپ اسمیر را به تنهایی هر سه سال یکبار تکرار کنند.

اگر دچار تغییرات پیش سرطانی یا سرطان دهانه رحم شده باشید، برنامه ریزی برای بررسی ها و آزمایشات بعدی توسط پزشک متخصص شما انجام خواهد شد.

• زنانی که واکسن HPV را دریافت کرده اند نیز باید تست پاپ اسمیر را انجام دهند.
• اجتناب از ابتلا به عفونت HPV در پیشگیری از تغییرات پیش سرطانی و تغییرات سرطانی دهانه رحم بسیار مهم است.
• آغاز فعالیت جنسی در سنین پایین با افزایش خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم همراه است.
• استفاده از محافظ مانند کاندوم ممکن است خطر ابتلا به عفونت HPV را کاهش دهد.

واکسن گارداسیل

دو واکسن HPV برای پیشگیری از عفونت HPV تأیید شده اند. هر دو واکسن در سه دوز و در یک دوره شش ماهه تجویز می شوند.

گارداسیل (Gardasil) واکسنی است که چهار نوع ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) را مورد هدف قرار می دهد. استفاده از این واکسن برای جلوگیری از بروز سرطان دهانه رحم و برخی از سرطان های واژن ناشی از ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) نوع 16 و 18 در زنان و جلوگیری از سرطان مقعد و ضایعات پیش سرطانی مقعدی ناشی از همین دو نوع HPV در زنان و مردان تایید شده است.
گارداسیل همچنین برای پیشگیری از بروز زگیل های تناسلی ناشی از HPV تیپ های 6 و 11 نیز مورد تأیید است. استفاده از این واکسن برای این موارد در زنان و مردان از سنین 9 تا 26 سال تصویب شده است. البته در پروتکل های درمانی جدید می توان تا 45 سال نیز این واکسن را تزریق کرد.

گارداسیل-9 واکسن جدیدی است که برای پیشگیری از 9 نوع مختلف ویروس HPV بکار برده می شود. اما در ایران یافت نمی شود.

واکسن سرواریکس (Cervarix) برای جلوگیری از شیوع دو نوع HPV تولید می شود: انواع 16 و 18 که عامل بروز اکثر سرطان های دهانه رحم هستند. استفاده از این واکسن توسط FDA به منظور پیشگیری از سرطان دهانه رحم ناشی از این دو نوع HPV و برای استفاده در زنان 9 تا 25 ساله تأیید شده است.

بیشتر بخوانید: زگیل تناسلی: روشهای انتقال و پیشگیری

در مقاله بعدی درباره روش های درمان این بیماری صحبت می کنیم اما اگر نگران ابتلا به این بیماری هستید، بهتر است به دکتر منیژه جوانمرد خوشدل، جراح و متخصص زنان مراجعه کنید. برای گرفتن نوبت و وقت مشاوره می توانید با شماره 77714405-021 تماس بگیرید.