انقباضات رحمی و فشار جنین روی دهانه رحم یا واژن نزدیک به زایمان علت درد زایمان طبیعی است. این دردها شدید هستند و در مواردی غیرقابل تحمل اند. اما به کمک روشهای مختلف غیردارویی و دارویی می توان آنها را تسکین داد.
با خواندن این مقاله می توانید با موثرترین روشهای درمان درد زایمان طبیعی آشنا شوید. پس تا پایان این مطلب همراه ما باشید.
هنگام درد زایمان چه کنیم؟
به گفته دکتر منیژه جوانمرد خوشدل، جراح و متخصص زنان و زایمان، مادران باردار با خودیاری و راه های خانگی کاهش درد زایمان طبیعی زیر می توانند دردهای زایمانی را تسکین دهند:
ورزش های کاهش درد زایمان طبیعی
با انجام ورزشهای بی خطر در سه ماهه سوم بارداری برای زایمان طبیعی می توانید مشکلات بارداری و دردهای زایمان را کمتر کنید. بعضی از ورزشهای مناسب برای این دوران عبارتند از:
ورزشهای هوازی: پیاده روی، دوچرخه‌سواری، … برای تقویت قلب و افزایش هورمون های آرامبخش در بدن مثل اندورفین
تمرینات کگل در بارداری: برای تقویت عضلات کف لگن، زایمان راحت تر و کاهش درد زایمان
تمرینات کششی: یوگا، تمرین با توپ، پیلاتس، … برای تقویت آمادگی ذهنی جهت کنترل درد
نکته خیلی مهم: شرایط بارداری های مختلف با هم فرق دارد و ممکن است ورزش برای بعضی از زنان خطرناک هم باشد. پس حتما با اجازه پزشکتان ورزش کنید.
روغن گیاهی
روغن های گیاهی مثل روغن فلفل سیاه، بابونه، زیتون و اسطخودوس به صورت موضعی (ماساژ در نواحی شکم، لگن و پایین کمر) یا به صورت بخور استفاده می شوند. استفاده از آنها به یکی از روشهای زیر باعث درد هنگام زایمان را کاهش می دهد:
- افزایش هورمون های ضد درد مثل سرتونین و دوپامین
- کاهش اسپاسم
- کاهش درد و استرس مادر
موقع شروع انقباضات زایمان می توانید از روغن های مورد نظرتان استفاده کنید.
تغییر وضعیت بدنی
در مرحله اول زایمان (شروع درد و تشدید انقباضات رحم) می توانید وضعیت بدنی خود را تغییر دهید. پس ثابت یکجا دراز نکشید و به وضعیت نشسته، زانو زدن، ایستادن یا چمباته زدن تغییر حالت بدهید. حتی نزدیک به زایمان، قدم زدن می تواند به کاهش دردتان کمک کند.
کمپرس گرم
استفاد از کیسه آب گرم در اطراف شکم، پهلو و کمر باعث شل شدن عضلات و تسکین درد موقع زایمان می شود. حتی در بعضی بیمارستانها می توانید یک دوش آب گرم قبل از زایمان بگیرید. اگر کمپرس گرم موثر نبود، کمپرس یخ را امتحان کنید. چون بعضی از زنان با کمپرس سرد دردشان کمتر می شود.
تنفس شکمی
تنفس شکمی تکنیک قدرتمندی برای کنترل درد زایمان است که در فواصل بین دردهای زایمانی می توانید از آن استفاده کنید. مزایای تنفس شکمی خوب موقع زایمان عبارتند از:
- احساس آرامش و ریلکس شدن بدن
- اکسیژن رسانی خوب به بدن مادر و افزایش توانایی او برای زایمان
- جلوگیری از خستگی موقع فشار دادن برای تولد جنین
- راحت و سریع تر پیش رفتن زایمان
- ترشح به موقع هورمون های زایمانی و اندورفین (به نقل از Cleveland Clinic)
- کنترل وضعیت روانی
برای تنفس عمیق، ناحیه شکم موقع دم بزرگتر شده و با بازدم به حالت اول بر می گردد. طی 4 شماره باید عمل بازدم و طی 6 شماره بازدم را انجام دهید. این کار علاوه بر موقع درد زایمان، طی بارداری هم میتواند انجام شود و به خونرسانی و تغذیه بهتر جنین کمک کند.
ماساژ
ماساژ قسمت پایین کمر توسط همسر، ماما یا یکی از نزدیکان شما باعث کاهش اسپاسم و درد موقع زایمان می شود. این کار حس حمایت شدن را در زنان بیشتر کرده و به آنها آرامش می دهد.
ایجاد یک محیط آرامبخش
در مورد امکاناتی که بیمارستان برای زایمان طبیعی در اختیارتان می گذارد با پزشکتان صحبت کنید. در بعضی بیمارستانها از رایحه درمانی (استفاده از چند قطره روغن معطر یا قطره های بخور برای ایجاد بوی خوش در اتاق زایمان) یا پخش موسیقی ملایم برای کاهش درد زایمان استفاده می شود.
برای آشنایی با روشهای غیر دارویی کاهش درد زایمان طبیعی شما هم می توانید از مشاوره با دکتر منیژه جوانمرد خوشدل، جراح و متخصص زنان و زایمان در این زمینه بهره مند شوید. جهت مشاوره یا زایمان طبیعی بدون درد در تهران با مطب ایشان به شماره 77714405-021 تماس بگیرید.
روشهای غیردارویی کاهش درد زایمان واژینال
به جز روشهای بالا که به طور سنتی نسلها آن را انجام می دهند، روشهای زیر نیز می توانند بدون مصرف دارو به صورت طبیعی به کاهش درد زایمان طبیعی شما کمک کنند:
تکنیک لاماز برای زایمان
یادگیری تکنیک لاماز به شما کمک می کند موقع زایمان به جای فریاد زدن، تمرکز خود را روی کنترل درد بگذارید. در این روش، مادران از 6 هفته قبل از زایمان به لحاظ روانی آماده وضع حمل می شوند. برای این تکنیک به موارد زیر نیاز است:
- تنفس عمیق
- آرام سازی بدن
- دانستن اینکه درد یک فرآیند طبیعی مهم در زایمان است.
- ماساژ
- پرت کردن حواس با شمردن یا فعالیتهای ذهنی
طب فشاری
در این روش که مشابه طب سوزنی است، به جای استفاده از سوزن، روی نقاط حساس بدن با کف دست یا انگشتان فشار وارد می شود. به همین علت به آن طب فشاری می گویند. این روش به طور قابل ملاحظه ای می تواند درد هنگام زایمان را کاهش دهد.
تکنیک الکساندر
در تکنیک الکساندر شما یاد می گیرید که چطور تعادل و هماهنگی را بین اعضای مختلف بدنتان در طول بارداری و زایمان برقرار کنید. مزایای این تکنیک عبارتند از:
- کاهش کمر درد، مشکلات گوارشی و تنگی نفس در بارداری
- بهتر نفس کشیدن موقع زایمان
- تمرکز بر کنترل درد در طول زایمان
- راحتتر باز شدن دهانه رحم و کاهش درد زایمان
تکنیک برادلی برای زایمان
تکنیک برادلی یک روش طبیعی برای کاهش درد زایمان است که در ماههای آخر بارداری مادر را تشویق به تغذیه مناسب و ورزش می کند. در این تکنیک نیازهای مهم مادر موقع زایمان مورد توجه قرار می گیرد که عبارتند از :
- تنفس شکمی عمیق
- تاریکی و تنهایی
- آرامش جسمی با چشمان بسته
- آرامش کامل
- تأکید بر نقش حمایتی پدر برای کاهش میزان اضطراب مادر موقع زایمان
بیش از 80 درصد زنانی که از این تکنیک استفاده می کنند، موقع زایمان نیازی به داروهای مسکن و مداخلات دارویی ندارند.
روشهای دارویی کاهش درد زایمان طبیعی
به گفته خانم دکتر جوانمرد خوشدل، درد زایمان طبیعی یکی از سه درد مهم پزشکی است. در صورتی که با روشهای بالا نتوان درد زایمان را کم کرد، از مداخلات دارویی برای زایمان بدون درد استفاده می شود. این روشهای دارویی عبارتند از:
زایمان بدون درد با بیحسی اپیدورال
زایمان بدون درد با بیحسی اپیدورال بهترین روش بیحسی موضعی برای کمر به پایین است که زیر نظر متخصص بیهوشی تزریق می شود. این دارو بعد از 10 تا 20 دقیقه اثر کرده و در صورت طولانی شدن زایمان، برای ادامه بیحسی از کاتتر اپیدورال می توان استفاده و دز بیحسی را کم یا زیاد کرد.
زایمان بدون درد با بیحسی اسپاینال
بی حسی اسپینال یا نخاعی، روشی است که در آن با سوزن نازکی ماده بیحسی به نخاع تزریق می شود. بیحسی اسپاینال بعد از چند ثانیه اثر کرده و تا 2 ساعت تاثیر آن ادامه دارد. از این روش به خصوص در مواردی که به سرعت مادر به بیحسی نیاز دارد، استفاده می شود.
کاهش درد با مخدرها
در این روش داروهای مسکنی که حالت مخدر دارند به صورت عضلانی، استنشاقی (تنفسی) یا وریدی به مادر داده می شوند. گاهی ممکن است همراه مسکن، آرامبخش هم تزریق شود. درد زایمان کاملا با این روش از بین نرفته و این روش با عوارض زیر همراه است:
- حالت تهوع بعد از زایمان
- طولانی تر شدن زایمان در بعضی از زنان
- تنگی نفس مادر موقع زایمان
- خواب آلودگی نوزاد بعد از زایمان
از این روش معمولا در مراحل اولیه زایمان استفاده می کنند. چون روی تمام بدن تاثیر گذاشته و باعث خواب آلودگی مادر می شود. بنابراین مادران باردار با استراحت کردن می توانند انرژی خود را برای مراحل پیشرفت زایمان ذخیره کنند.
استفاده از گاز Entonox
در بعضی از اتاق های زایمان از گاز Entonox برای کاهش درد زایمان در هر مرحله ای از زایمان که باشید، استفاده می شود. این گاز ترکیبی از گاز بیهوشی اکسید نیترو و گاز اکسیژن است.
این گاز با استفاده از ماسک اکسیژن به مادر داده می شود. 15 تا 20 ثانیه طول می کشد تا این گاز اثر کند.
در بین روشهای بالا، تزریق بیحسی اپیدورال و اسپینال به ناحیه کمر و زیر نظر متخصص بیهوشی انجام می شود. در هر دو روش، مادر موقع زایمان هوشیار بوده و با فشار دادن می تواند به تولد نوزاد کمک کند. از این دو روش برای زایمان سزارین انتخابی یا سزارین اورژانسی هم استفاده می کنند.
بعد از زایمان هم می توانید برای کاهش درد خود از پمپ درد استفاده کنید. این پمپ داروهای مسکن را در دز خاصی به صورت متوالی با فشار یک دکمه به شما تزریق می کند.
برای زایمان طبیعی بدون درد با انواع روشهای بیحسی می توانید، زایمان خود را زیر نظر خانم دکتر منیژه جوانمرد خوشدل، جراح و متخصص زنان و زایمان در تهران انجام دهید. جهت رزرو نوبت می توانید با شماره 77714405-021 تماس بگیرید.
پرسش و پاسخ کاهش درد زایمان طبیعی
معمولا مادران باردار در مورد روشهای کاهش درد زایمان طبیعی از خانم دکتر جوانمرد سوالات زیر را می پرسند:
روشهای دارویی کاهش درد زایمان چه عوارضی دارند؟
روشهای دارویی ممکن است با عوارضی مثل کمردرد پس از تزریق داروهای اپیدورال و اسپاینال، افت فشار خون، سردرد و حالت تهوع همراه باشند.
زایمان بدون درد با بیحسی اپیدورال بهتر است یا نخاعی؟
بیحسی اپیدورال بهتر است چون کمتر باعث افت فشار خون و سردرد شده و کنترل بیشتری روی مدت زمان این نوع بیحسی داریم. اما اگر نیاز به بیحسی سریع داشته باشید باید بیحسی نخاعی دریافت کنید.
بیحسی اسپینال و ایپدورال چه فرقی دارند؟
بیحسی نخاعی با دُز کمتری به پوشش اطراف نخاع تزریق شده و سریعتر بیحس می کند. اما بیحسی اپیدورال به مایع نخاعی ستون فقرات با دُز بیشتری تزریق می شود و طول می کشد تا اثر کند. اما عوارض روش اپیدورال در زایمان کمتر از روش اسپینال است.
آیا همه افراد به یک میزان درد زایمان دارند؟
خیر. درد زایمان در افراد مختلف و در هر زایمان با زایمان دیگر متفاوت است و به فاکتورهایی مثل آستانه درد مادر، اندازه جنین، وضعیت قرارگیری آن در رحم، … بستگی دارد.
اگر شما هم سوالی در مورد کاهش درد زایمان طبیعی دارید، در بخش نظرات این مقاله می توانید آنها را بپرسید.
