قاعدگی دردناک (دیسمنوره) به دردی گفته می شود که با قاعدگی ایجاد می شود. اکثر زنان در یکی دو روز اول دردهای خفیفی دارند که بخشی از سیکل عادی قاعدگی است. اما در برخی افراد ممکن است این دردها خیلی شدید بوده و همراه با علائم دیگری مثل اسهال، استفراغ، سرگیجه و … است.
معمولا دردهای قاعدگی یا دیسمنوره به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم بندی می شوند. ما در این مقاله به شما خواهیم گفت که تفاوت دیسمنوره اولیه و ثانویه چیست و چه زمانی باید نگران دردهای پریودی باشید. برای دسترسی سریع به تیترها می توانید از فهرست زیر استفاده کنید.
شایع ترین علائم دیسمنوره
به گفته دکتر منیژه جوانمرد خوشدل، متخصص زنان و زایمان، علائم دیسمنوره اولیه و ثانویه مشابه هم هستند و در هر فردی به شکل متفاوتی بروز می کنند. بنابراین شخص ممکن است برخی علائم زیر را موقع پریودی تجربه کند:
- گرفتگی و درد در قسمت پایین شکم و کمر
- دردی که به پایین پاها کشیده می شود
- حالت تهوع یا استفراغ
- اسهال
- غش یا ضعف
- خستگی
- سردرد
گاهی این علائم به قدری شدید هستند -به خصوص در دیسمنوره ثانویه- که زندگی عادی بیمار را تا چند روز کاملا مختل می کنند.
دیسمنوره اولیه چیست؟
دیسمنوره اولیه، درد و گرفتگی زیادی است که با اولین قاعدگی دخترها بروز کرده و با افزایش سن شدت علائم بیمار کمتر می شود. معمولا بعد از اولین زایمان، علائم دیسمنوره اولیه هم از بین می رود. عدم تعادل در سطح ماده ای طبیعی در پوشش داخلی رحم به نام پروستاگلاندین علت دیسمنوره اولیه است.
افزیش این ماده باعث انقباض عضلات و رگ های خونی رحم در روزهای اول پریودی شده و بعد از یکی دو روز خونریزی سطح آن پایین می آید. پس علل دیسمنوره اولیه مربوط به چرخه عادی سیکل قاعدگی است و در اثر بیماریهای دستگاه تناسلی ایجاد نمی شود.
دیسمنوره ثانویه چیست؟
دیسمنوره ثانویه دردهایی هستند که معمولا بعد از 20 سالگی و به دلیل یک بیماری زمینه ای بروز کرده و با تغییرات هورمونی در سیکل قاعدگی تحریک می شوند. پس این دردها بخش طبیعی از سیکل قاعدگی نیستند.
تفاوت دیسمنوره اولیه و ثانویه در این است که علائم دیسمنوره ثانویه برخلاف دیسمنوره اولیه با گذشت زمان بدتر شده و طولانی تر از حد عادی است. یعنی از چند روز قبل از قاعدگی این دردها و علائم شروع شده و با پایان خونریزی همچنان علائم بیمار ادامه دارند.
علت دیسمنوره ثانویه
بیماری آندومتریوز شایع ترین علت دیسمنوره ثانویه است که در اثر رشد بافت داخلی رحم در بیرون رحم ایجاد می شود. مشکلات زیر نیز از دیگر علل دیسمنوره ثانویه هستند:
- فیبروم ها (فیبروم ها توده های خوش خیم در دیواره های خارجی، داخلی و یا عضلانی رحم)
- آدنومیوز (رشد دیواره داخلی رحم به سمت دیواره عضلانی رحم)
- نقص ها و مشکلات ساختاری رحم، لوله‌های فالوپ و …
- بیماری التهابی لگن (PID)
- عفونت، تومور یا پولیپ در حفره لگن
برخی از شرایط پزشکی مثل اختلالات ادراری هم که در دوران قاعدگی تشدید می شوند، می توانند منجر به قاعدگی دردناک شوند.
توجه: در افراد زیر 45 سال، بسیار نادر است که دیسمنوره به دلیل سرطان یا بدخیمی ایجاد شود.
برای تشخیص و درمان دیسمنوره اولیه و ثانویه در تهران، شما هم می توانید از سالها تجربه خانم دکتر منیژه جوانمرد خوشدل، جراح و متخصص زنان و زایمان در این زمینه بهره مند شوید. جهت رزرو نوبت معاینه با شماره 77714405-021 تماس بگیرید.
دیسمنوره چطور تشخیص داده می شود؟
پزشکان برای تشخیص نوع و علت دیسمنوره درباره شرح حال علائم و سابقه پزشکی سوال می کنند و یک معاینه کامل فیزیکی و لگنی انجام می دهند. در صورت لزوم و اغلب برای دیسمنوره ثانویه آزمایش های زیر نیز تجویز می شوند:
- سونوگرافی لگن
- MRI لگن
- لاپاراسکوپی حفره شکمی و لگنی
- هیستروسکوپی رحم و کانال واژن
روشهای درمان دیسمنوره اولیه
پزشکان به یکی از روشهای زیر التهاب و درد معمول قاعدگی یا دیسمنوره اولیه را تسکین می دهند:
- مصرف داروهای مهارکننده پروستاگلاندین که همان قرصهای ضدالتهاب های غیر استروئیدی (NSAIDها) هستند مثل آسپرین، ایبوپروفن و استامینوفن
- پرهیز از مصرف سیگار
- ورزشهای هوازی مثل پیاده روی، آهسته دویدن، دوچرخه سواری یا شنا
- یوگا
- استراحت و خواب کافی
- کمپرس گرم در ناحیه شکم با پدهای گرم، کیسه آب یا بطری آب گرم
- دوش آب گرم
- تغییر رژیم غذایی با افزایش مصرف پروتئین، سبزیجات و میوه های تازه و نیز کاهش مصرف قند، نمک و کافئین
- ماساژ شکم
همچنین بعضی تحقیقات نشان می دهند که مصرف برخی مکمل ها یا ویتامین ها مثل ویتامین B1، B6، امگا 3، منگنز، کلسیم، فسفر و منیزیم هم می تواند دردهای قاعدگی را تسکین دهد.
درمان دیسمنوره شدید
به گفته خانم دکتر جوانمرد خوشدل کسانی که مبتلا به دیسمنوره ثانویه هستند، علاوه بر روشهای کنترل درد که در بالا به آنها اشاره شد، با توجه به علت دیسمنوره ثانویه باید برخی از درمانهای زیر را نیز برای درمان علل ایجاد دیسمنوره ثانویه انجام دهند:
هورمون تراپی
اولین خط درمان تسکین علائم دیسمنوره ثانویه استفاده از داروهای ضد بارداری خوراکی (مهار کننده تخمک گذاری) و مصرف پروژسترون به صورت تزریق دارو، ایمپلنت ضد بارداری، آی یودی یا حلقه های پروژسترون است.
این روشها برای درمان دیسمنوره ثانویه به دلیل عوارضی که دارند، نباید طولانی مدت مورد استفاده قرار گیرند. معمولا پزشک زنان از این روش برای درمان دیسمنوره های ناشی از میوم و آدنومیوز در زنانی که فعلا قصد بارداری ندارند، استفاده می کند.
ابلیشن آندومتر
در صورتی که روشهای دارویی (بروفن، استامینوفن، …) و هورمون تراپی برای درمان دیسمنوره ثانویه موثر نباشند، می توان با برداشتن پوشش داخلی رحم و سوزاندن آن مشکلاتی مثل میوم های دیواره داخلی را برطرف کرد.
آمبولیزاسیون شریان رحمی
برای درمان آدنومیوز و فیبروم رحمی (میوم) معمولا اولین قدم استفاده از NSAID ها، روشهای ضد بارداری یا آگونیست های آزاد کننده هورمون گونادوتروپین (GnRH) است. اگر این درمانها جواب ندهند از آمبولیزاسیون فیبروم رحمی برای درمان بیمار استفاده می شود.
در این روش، رگ هایی که به رحم و مشخصا به میوم یا آدنومیوز خونرسانی می کنند با ذرات ریزی مسدود می شوند تا رشد توده ها را متوقف کنند.
جراحی برداشتن فیبروم
درصورتی که آمبولیزاسیون شریان رحمی برای درمان میوم ها تاثیری نداشته باشد، آنگاه با عمل جراحی میومکتومی، پزشک زنان میوم های بزرگ شده و مشکل ساز رحم را بر می دارد.
چون احتمال عود فیبروم بعد از عمل میومکتومی هست، پزشکان از روشهای دارویی برای جلوگیری از عود میوم ها بعد از عمل استفاده می کنند.
جراحی آندومتریوز
بافت اندومتریوز را می توان با روشهای جراحی برداشت. اما از آنجایی که احتمال عود میوم ها هست، با مصرف داروهای ضد بارداری هورمونی یا داروهای دیگر پزشکان سعی می کنند تا حد ممکن از بازگشت آندومتریوز و دیسمنوره ثانویه جلوگیری کرده یا آن را به تاخیر بیندازند.
عمل هیسترکتومی رحم
عمل هیسترکتومی یا برداشتن رحم آخرین خط درمان دیسمنوره ثانویه است. بیمار در صورت درمان با این روش دیگر پریود نشده و نمی تواند باردار شود. تنها زمانی از این روش برای دیسمنوره های شدید استفاده می شود که هیچ یک از درمانهای دیگر موثر نبوده و نتوانند جایگزین هیسترکتومی باشند.
در صورت نیاز به عملهای جراحی برای درمان دیسمنوره شدید در تهران، شما هم می توانید از سالها تجربه خانم دکتر منیژه جوانمرد خوشدل، جراح و متخصص زنان و زایمان در این زمینه بهره مند شوید. جهت رزرو نوبت معاینه با شماره 77714405-021 تماس بگیرید.
سؤالات رایج در مورد قاعدگی دردناک
معمولا درباره قاعدگی دردناک (دیسمنوره) سوالات زیر از متخصص زنان پرسیده می شود که در ادامه همراه جوابشان آنها را می خوانید:
چه زمانی برای دردهای قاعدگی به پزشک مراجعه کنم؟
اگر بالای 25 سال دارید و علائم قاعدگی شما شدید بوده و برای 3 دوره پریودی ادامه دارد؛ یا دچار قاعدگی نامنظم، دردهای لگنی شدید بین سیکل ماهانه یا ترشحات عفونی واژن هستید، باید به پزشک زنان مراجعه کنید.
آیا دیسمنوره خطرناک است؟
دیسمنوره ثانویه چون از علائم یک بیماری مزمن زنانه است، در صورتی که درمان نشود می تواند با عوارض جدی همراه بوده و حتی منجر به عمل هیسترکتومی رحم (برداشتن رحم) در زنان شود.
آیا دیسمنوره بر باروری تأثیر می گذارد؟
دیسمنوره اولیه بخشی از چرخه قاعدگی است و تقریبا هیچ تأثیری روی باروری ندارد. اما دیسمنوره ثانویه بدلیل عوارضی مثل احتمال ایجاد اسکار یا چسبندگی در ساختار رحم می تواند منجر به مشکلات ناباروری در زنان شود.
چه کسانی بیشتر ممکن است دچار دیسمنوره شوند؟
زنان سیگاری؛ الکلی؛ خیلی چاق؛ کسانی که هرگز باردار نشده اند و افرادی که زیر 11 سالگی پریود شده اند، بیشتر از زنان دیگر در معرض ابتلا به دردهای قاعدگی یا دیسمنوره ثانویه هستند.
اگر شما هم سوالی درباره دیسمنوره اولیه یا ثانویه دارید، خوشحال می شویم در بخش نظرات این مقاله آنها را بپرسید.
